اثر چوبکشی زمینی بر تغییر رویش سالیانه و پوسیدگی تنه درختان سرپای راش حاشیه مسیر و ماکروفون خاک

در این پژوهش اثر چوبکشی زمینی با استفاده از اسکیدر چرخ لاستیکی بر درختان راش حاشیه مسیر از نظر میزان رویش و پوسیدگی و نیز تغییرات جوامع ماکروفون خاک در مسیرهای چوبکشی با سنین 5، 10، 15 و 20 سال در جنگل های هیرکانی مورد بررسی قرار گرفت. مسیرها ابتدا با توجه به شدت عبور و مرور اسکیدر و نیز فاصله از دپو به سه بخش تردد کم، متوسط و شدید تقسیم بندی شدند. رویش درختان راش حاشیه پایین دست مسیر با استفاده از مته سال سنج نمونه برداری و با استفاده از میز اندازه گیری lintab 6 با دقت 01/0 میلی متر محاسبه شد. نتایج مقایسه درختان قبل و پس از چوبکشی نشان داد که میانگین پهنای دوایر سالیانه درختان حدود 11% پس از چوبکشی کاهش یافته است. میانگین پهنای دوایر سالیانه درختان زخمی نیز کاهش معنی داری را نشان داد (حدود 18%). از طرف دیگر درختان واقع در تردد زیاد اسکیدر، 33% کاهش میانگین پهنای دوایر سالیانه را نسبت به درختان واقع بر تردد کم نشان دادند. نتایج ارزیابی غیر مخرب پوسیدگی با استفاده از دستگاه سنجش امواج تنشیfakopp microsecond timer نشان داد که پوسیدگی در درختان سرپای حاشیه مسیر در اثر زخم به وجود آمده و با گذشت زمان شدت می یابد؛ چرا که حداکثر نرخ و شدت پوسیدگی در مسیر 20 ساله مشاهده شده است. حدود یک چهارم از درختانی که در اثر چوبکشی زخمی شده بودند دچار پوسیدگی بودند. همچنین افزایش اختلاف سرعت امواج تنشی بین درختان سالم و زخمی با افزایش سن مسیر ثابت نمود که روند گسترش پوسیدگی افزایشی و بدون توقف بوده است. از نظر پراکنش آسیب، درختان واقع در پیچ ها و پایین دامنه مسیر دارای بیشترین پتانسیل نسبت به زخم و خطر پوسیدگی بودند. مقایسه ویژگی های ساختاری و شاخص های زیستی جوامع ماکروفون در بستر مسیرها نشان داد تعداد گونه ها، تراکم و وفور ماکروفون ها در مسیر 5 ساله کاهش چشمگیری یافته است. زی توده ماکروفون ها اختلاف معنی داری نداشت اما در مسیر 5 ساله حداقل میانگین را نشان داد. شاخص های تنوع شانون و غنای مارگالف نیز کم ترین مقدار را در مسیر 5 ساله و بیشترین را در مسیر 20 ساله و جنگل شاهد داشته است. کلیه متغیرهای اندازه گیری شده روند افزایش را از مسیر 5 تا 20 ساله نشان دادند. همچنین در ترددهای مسیرهای چوبکشی کم ترین مقدار این متغیرها مربوط به تردد زیاد و بیشترین آن ها در تردد کم بدست آمد. نتایج این تحقیق بیانگر اثرات شدید اسکیدر بر رویش درختان مجاور، افزایش شدید نرخ پوسیدگی، و تغییرات ساختاری فراوان در جوامع بی مهرگان خاک سطح مسیرها بوده است. اثرات ایجاد شده بر رویش درختان در طی 20 سال جبران نشده و بر پوسیدگی بدون بازگشت بوده است؛ اما در مورد تغییر جوامع ماکروفون همواره به سمت بهبودی و احیا بوده است.